KÜLTÜR PARMAK UCUNDA YAŞANIR MI?

Günümüzde bir şehrin müze kültürüne dahil olmak artık dijital ekranda parmak uçlarıyla açılan bir “yolculuk”. Nasıl mı? Pandemiyle birlikte başlayan sanal müze trendi; devam eden kültürel dijitalleşme dalgasını da beraberinde getirdi. Bu durumda ziyaretçiler de “gezen” değil de “etkileşen” oluyor. 

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteğiyle birçok şehrin önemli mekânların sanal tura açılması, özellikle erişim imkânı olmayan bireyler için büyük bir kazanım. Çağdaş sanatla buluşmak artık birkaç tıklama kadar yakın. Bu örneklerden biri olan ve Eskişehir’in kültürel yüzünü şekillendiren Odunpazarı Modern Müze (OMM), mimarisiyle olduğu kadar dijitalleşmeye gösterdiği uyumla da dikkat çekiyor. 

OMM’un sanal gezilebiliyor olması, özellikle şehir dışındaki ya da fiziksel olarak gezme imkânı olmayanlar için çok kıymetli bir gelişme. Bu gelişme, Eskişehir’in kültürel değerlerini ulusal hatta uluslararası görünürlük düzeyine taşıma konusunda da ayrıca önemli bir adım. 

Bu tür sanal uygulamalar özellikle kültür turizmini teşvik eden bir ön izleme aracı gibi çalışıyor. Henüz Eskişehir’i görmeyen biri için dijital tur, bir tür “davetiye” gibi işliyor. OMM’un dikkat çekici mimarisi, çağdaş eser seçkisi ve müze içi deneyimi, sanal turda etkileyici bir biçimde sunuluyor. Bu sayede, dijital gezi sonrası fiziksel ziyaret isteği artabiliyor: “Gerçekle temas kurma arzusu” tetikleniyor. Ayrıca okul grupları, öğretmenler, uzaktan eğitim ortamları için de kültürel içerik sunumu açısından bulunmaz bir kaynak önerisi.

Ancak her dijitalleşme hamlesi beraberinde bazı sorgulamaları da getiriyor. Kültürü anlamak, onu yalnızca görmekle değil; içinde yürümekle, dokunmakla ve hissetmekle mümkündür. Bir eserin yüzey dokusu, bir rehberin anlattığı anekdot, esere baktığınızda veya yakın olduğunuzda sizde oluşturduğu duygular ve sizi götürdüğü o yolculuk… Bunlar sanal ortamda eksik kalıyor. Burada esas mesele, dijitalin kültürü temsil etmesi değil; kültürle teması dönüştürme kapasitesidir. 

“Dijital turla kültür öğrenmek” bir anlamda fotoğrafa bakarak kokuyu tahmin etmeye çalışmak gibi. Evet, genel şekil ve içerik algılanabilir, ama derin bağ kurulması maalesef zor oluyor. Ayrıca, sanalın fazla teşviği, fiziksel ziyaret motivasyonunu da zayıflatabilir mi sorusu ortada duruyor. “Gördüm” demek artık “gezdim”e eş tutulmaya başlanırsa, turizmin kendisi yalnızca bir ekran deneyimine mi dönüşür?

OMM gibi müzelerin sanal tur imkânı sunması çağın ruhuna uygun ve desteklenmesi gereken bir adım. Ancak bu adımın kültürel yüzeyde kalmaması, derinleşmesi gerekir. Belki de yapılması gereken şey, sanal turla “merak uyandırmak” ama asıl kültürel etkiyi fiziki temasta aramaya teşvik etmek. Sonuçta kültür, dokunmadan öğrenilemeyen, mekânla ve tüm dokularıyla birlikte var olan bir mirastır.

Dijitalleşme, bu mirasa sadece kapı aralayabilir; o kapıdan içeri girmekse hâlâ bizim elimizde…

Kapıyı aralamak isteyenler için bağlantıyı paylaşıyorum: https://sanalmuze.gov.tr/muzeler/ESKISEHIR_ODUNPAZARI_MODERN_MUZE/ 

İçeri girmek isteyenler de şimdiden “Hoş geldiniz!”