Günümüzde, enflasyonun etkileriyle mücadele etmek ve yatırımlarımızı korumaya çalışmak her geçen gün zorlaşmaktadır. Enflasyon, fiyat artışlarıyla birlikte alım gücünün azalması anlamına gelmektedir. Bu durum, toplumun ve işletmelerin ekonomik istikrarını zedeleyebilir, dolayısıyla tasarruflarını da olumsuz yönde etkileyebilir. Enflasyonla başa çıkmanın, enflasyondan korunmanın bir hayli zor olduğu bu günlerde; sizler için enflasyondan korunma yollarını derledik. Bu makalede, enflasyonla başa çıkmak ve yatırımlarınızı korumak için işinize yarayabilecek on ipucu yer alıyor.
ENFLASYON NEDİR?
Enflasyon, nominal milli gelirin, bu gelirle satın alınan mal miktarına yani gerçek milli gelire nazaran artışıdır. Bir fiyat düzeyindeki sürekli bir artış olarak tanımlanan enflasyon, mevcut para biriminin satın alma gücünün zamanla azalması durumudur. Bir ülkenin ekonomik refah seviyesini, sağlığını doğrudan etkileyen ve belirleyen bir durumdur. Enflasyonun doğma sebebi birden fazla olabilir.
YAYGIN OLAN ENFLASYON TÜRLERİ
Bu durumu, en çok adını duyduğumuz enflasyon çeşitleriyle açıklamaya çalışalım. Arz, talebi karşılamadığında; yani ihtiyaçlar onu karşılaması gereken kapasiteden yüksek olursa buna talep enflasyonu diyoruz. Talep enflasyonunda istek fazla, üretilen mal az olduğu için fiyatlar artar.
Üretimde verim düşüklüğü, kaynak tahsis edememe, ekonomik dalgalanmalar gibi faktörler yapısal enflasyona yol açar. Genelde ekonomik yapısında zayıflık olan ülkelerde (dar gelirli) görülür. Yapısal enflasyonu, ülkede bir ürüne artan talebi üretimle karşılayamama hali olarak tanımlayabiliriz.
Fiyat artışının en yüksek olduğu enflasyon türü de hiperenflasyondur. Genelde ekonomik yapıya olan güvenin azalmasıyla ortaya çıkan bu enflasyon türünde, para birimi gitgide değer kaybeder. Hiperenflasyon yaşanması durumu, dönülmesi çok zor bir yola girmek demektir. Parası biten borçlu bir hükümetin para basmasını örnek gösterebiliriz.
Hiperenflasyonun en çarpıcı örneklerinden biri 1. Dünya Savaşı sonrası 1923 Almanya’sıdır. Almanya Weimar Cumhuriyeti'nde meydana gelen bu enflasyon %29.500 oranındaydı ve fiyatlar sadece 3,7 günde iki katına çıkmıştı. Para miktarı bu kadar çok olmasına rağmen halk daha savaşın yaralarını saramadan sefalete sürüklenmişti. Enflasyona yol açanlar kadar enflasyonun yol açtıkları da bir o kadar fazladır. Şu şekilde açıklayabiliriz:
Bir ülkede enflasyondan en çok etkilenenler, diğerlerine nazaran daha zayıf veya sabit (memur) gelire sahip olanlardır. Enflasyon artışı durumunda mevcut para biriminin değeri azalır, satın alma gücü zayıflar. Böylelikle sosyal çatışmalar, huzursuzluklar baş göstermeye başlar. Para değerinin düşmesine de enflasyon arttıkça birikimlerini gayrimenkule veya mala yatıranlar sebep olmaktadır. Dolayısıyla da bahsettiğim çatışmalar, huzursuzluklar meydana gelmektedir.
ENFLASYONDAN KORUNMANIN YOLLARI
- MALDA KALMAK: Enflasyon artışı sırasında, hangi sektörde iş yapıyorsanız o sektörde kalmaya çalışmak önemli. Örneğin yemek sektöründe iseniz radikal bir kararla farklı bir sektöre geçmeyi düşünmeyin. Bu dönem, radikal kararlar için yanlış bir dönemdir.
- BASILAN ŞEYLERDEN UZAK DURMAK: Enflasyon yükselişi sırasında ülkenizde basılan paralar çok tehlikeli. Enflasyon artış döneminde, mümkün olduğunca altın, gümüş, bakır gibi emtialarda olursanız yatırımlarınızın güvenliğini sağlamış olursunuz.
- ELLE TUTULAN YATIRIMLAR YAPMAK: Örneğin, kendi işiniz ne ise o iş ile ilgili hammaddelerde kalmanız güvenli. Gayrimenkul yatırımları “elle tutulabilir” diye tabir ettiğimiz yatırımlar olduğu için böyle bir durumda tercih edilebilir.
- YATIRIMLARI ÇEŞİTLENDİRMEK: Diversifikasyon dediğimiz yatırımcıların portföylerini farklı varlık sınıfları, sektörler, coğrafyalar veya stratejiler arasında bölerek riski azaltma yöntemi yüksek enflasyondan korunmak için önemli bir yöntemdir. Diğer maddelerde de bahsettiğim gibi, yatırımları çeşitlendirerek riskler azaltılabilir.
- TAHVİLLER: Enflasyona endeksli tahviller gibi enflasyona duyarlı tahvilleri değerlendirebilirsiniz. Bu tahviller, enflasyon oranına göre faiz öder ve nominal değerlerini (para, çek, senet, hisse senedi, tahvil, pul vb. menkul kıymetlerin üzerinde yazılı olan değerdir) arttırır. Böylece enflasyonla birlikte ayarlanarak reel getiri (yaptığınız herhangi bir yatırımdan elde edilen ya da elde etmeyi beklediğiniz getirinin, beklenen ya da gerçekleşen enflasyondan arındırılmış hali) sağlar.
- DÖVİZLERİ ÜLKE DIŞINDA TUTMAK: Yüksek enflasyon sırasında hükümet, çok para basar. Bundan dolayı devlet tarafından onaylanmış para birimi dışındaki herhangi bir para birimini kısıtlamak için mümkün olduğunca çok çaba gösterecektir. Hiperenflasyon sırasında hükümet dövizlerinizi yerel para birimine birimine çevirmenizi isteyebilir. Bu sebeple dövizlerinizi ülke içinde tutmak güvenli bir seçenek olmayabilir. Hiperenflasyon döneminde tasarruflarınızın bir kısmını denizaşırı hesaplar, istikrarlı para birimleri ve varlıklar cinsinden tahsis edebilirsiniz.
- NAKİT BULUNDURMAK: Enflasyon artışı durumunda, nakit değeri düşeceğinden; alım gücünü korumak için yatırım yapabilirsiniz. Ancak bu hiperenflasyon durumunun olağan dışı olduğunu unutmayalım. Böyle bir durumda, likiditeye erişimi olan bir miktar nakit bulundurmak faydalı olacaktır. Acil durumlar için nakit bulundurmak önemli.
- HİPERENFLASYON SABİT GELİRİ DEĞERSİZLEŞTİRİR: Herhangi bir sabit gelir kaynağınız varsa, bunlar hiperenflasyonda değersiz olacaktır. Örneğin yüksek enflasyon sırasında, hükümet tarafından emeklilik yatırımları sıfıra indirilir veya kamulaştırılır. Böyle büyük bir enflasyon artışı döneminde paranızı ve birikimlerinizi değer depolayan şeylere ve hayatta kalmak için ihtiyaç duyacağınız şeylere dönüştürün.
- HİPERENFLASYONDA PARA İLE SATIN ALMAYI AZALTMAK: Hiperenflasyon sırasında, toplumun üzerindeki baskı toplumu daha çok birbirine kenetleyecektir. Bu dönemde yardımlaşma, insan ilişkileri, iletişim çok önemlidir. Böyle bir enflasyon artışı durumunda en iyi çözüm, ihtiyacımız olan malları takas etmektir. Karanlık zamanda sığınacak limanınız halk olmalıdır. Unutmayın ki topluluk, olası bir enflasyon krizinde temel malları sağlamanın yanında koruma da sağlayacağından güvenli bir seçim haline gelebilir.
- HARCAMALARI ÖNE ÇEKMEK: İhtiyacınız olan ürünleri bir an önce satın almanız gerekmektedir. İhtiyaçlarınızı önem sırasına göre alabilirsiniz. Çünkü enflasyonist ortamda bugün satın almadığınız her ürünün fiyatı katlanarak artacaktır. İhtiyacınız olan ürünleri bugün almak daha karlı bir yoldur.
Hiperenflasyon döneminde borç ödemek ne kadar kolaysa verilen borcu geri almak o kadar zararlıdır. Bu dönemde borçlular borçlarını kolaylıkla ödeyebilirler. Çünkü satın alım gücü daha düşük ve para değersizdir. Yüksek şiddetli enflasyon sırasında borç almanız veya borç vermeniz gerekiyorsa bunu istikrarlı para birimleri; altın, yakıt veya gıdayla yapmak daha önemli. İstikrarlı para birimlerinde borç verme, borç vereni korur.
Enflasyonun çok yüksek olduğu dönemlerde, hiperenflasyon dönemlerinde, yeni girişimlerde bulunmaktan kaçının. Bildiğiniz ve hakim olduğunuz konular, yatırımlar sizin için daha güvenlidir, unutmayın. Örneğin, kripto para hakkında bir fikriniz yoksa böyle bir dönemde tercih etmemek en doğrusu ve hiperenflasyon döneminde kar edeceğini düşünüp ona yönelmeyi düşünüyorsanız vazgeçin. Bu riskli ve tehlikeli olacaktır. Hiperenflasyon sırasında risk almaktan olabildiğince kaçının.
