Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Domaniç Hayme Ana Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Dr. Salih Aytemur, 2002 yılından bu yana sürdürdüğü “Geçmişten Günümüze Seyitömer ve Seyitömer Hazretleri” başlıklı araştırmaları kapsamında, dünyaca ünlü Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi’nin kimliği ve devlet görevine ilişkin dikkat çekici yeni bulgulara ulaştı.
Osmanlı arşiv vesikalarına dayanan bu yeni tespitler, III. Uluslararası Eskişehir Kongresi’nde bildiri olarak sunuldu. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi’nde düzenlenen kongrede konuşan Dr. Aytemur, elde edilen belgelerin Evliya Çelebi araştırmalarına yeni bir perspektif kazandıracağını belirtti.
Dr. Aytemur, Evliya Çelebi’nin sanılanın aksine yalnızca bir gezgin olmadığını, devlet tarafından görevlendirilen bir bürokrat olduğunu vurgulayarak, “Ulaştığım tarihi vesikalar ilk kez gün yüzüne çıkan bilgilerdir. Evliya Çelebi, seyahatlerini sadece gezmek ve yazmak için değil, üstlendiği devlet görevleri kapsamında gerçekleştirmiştir. Hesap uzmanı olmasının yanı sıra savaşçı ve cengâver bir kişiliğe sahiptir” dedi.
Araştırmalar kapsamında Evliya Çelebi’nin asıl adının Mehmed olduğu, seyahatnamesinde kullandığı “Evliya Çelebi” isminin ise müstear olduğu tespit edildi. Dr. Aytemur, Uyvar’da bulunduğu döneme ait Osmanlı arşiv belgelerinde Evliya Çelebi’nin adının “Uyvar Defterdarı Şeyhi Mehmed” olarak geçtiğini açıkladı.
Ayrıca Uyvar sonrası İstanbul’a dönen Evliya Çelebi’nin, Hazine-i Birun Defterdarı olarak görev yaptığı ve devlet hazinesinden sorumlu üst düzey bir bürokrat olduğu da belgelerle ortaya konuldu. Belgelerde, Evliya Çelebi ile Şeyhi Mehmed’in dönemsel ve kişisel özelliklerinin örtüştüğü ifade edildi.
Dr. Aytemur, Uyvar’da savaş sırasında gösterdiği yararlılıklar nedeniyle Serdar Ali Paşa tarafından Evliya Çelebi ve maiyetindekilere Kütahya’da bazı zeametler verildiğini de kaydetti. Aytemur, bu çalışmanın Evliya Çelebi’nin kimliği ve devlet görevine ilişkin yeni akademik tartışmaların önünü açacağını ve tarih araştırmalarına yeni bir alan kazandıracağını belirterek, araştırmanın ayrıntılarının makale olarak yayımlanacağını söyledi.
