Gazze’ye insani yardım ulaştırmak için yola çıkan Küresel Sumud Filosu’nun İsrail donanması tarafından kuşatılmasıyla birlikte, yıllardır süren Filistin-İsrail meselesi bir kez daha dünya gündeminin ilk sırasına oturdu. Çatışmaların geçmişi ise 19. yüzyılın sonlarına kadar uzanıyor.
1897’de I. Siyonist Kongresi ile başlayan süreç, 1917’deki Balfour Deklarasyonu ile hız kazandı. Birleşmiş Milletler’in 1947’de Filistin topraklarını Yahudi ve Arap devleti olarak bölme kararı, 1948’de İsrail’in bağımsızlığını ilan etmesiyle sonuçlandı. Bu gelişme, yaklaşık 1 milyon Filistinlinin zorla göç etmesine yol açan ilk Arap-İsrail savaşını tetikledi.
Sonraki yıllarda:
1956 ve 1967 savaşlarında İsrail, Filistin topraklarını işgal etti.
1987’de Birinci İntifada başladı, 1993 Oslo Anlaşması’yla sona erdi ve Filistin Özerk Yönetimi kuruldu.
2000-2005 arasında İkinci İntifada yaşandı.
2006 seçimleri sonrası Hamas’ın Gazze’de kontrolü ele geçirmesi, 2007’de başlayan abluka sürecini beraberinde getirdi.
İsrail’in 2008, 2014 ve 2023-2025 yılları arasında düzenlediği saldırılar, binlerce sivilin ölümüne yol açtı. 7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e yönelik saldırıları sonrası başlayan son çatışma dalgasında, bugüne dek 25 bini aşkın Filistinli hayatını kaybetti, 2 milyondan fazlası yerinden edildi. İsrail ise 1200 vatandaşını kaybettiğini, 5 binden fazla kişinin yaralandığını açıkladı.
Gazze’nin büyük kısmı harabeye dönerken, çatışmaların etkisi Lübnan, Suriye, Irak ve Kızıldeniz’e kadar yayıldı. İsrail Başbakanı Netanyahu, savaşın 2025’e kadar sürebileceğini duyurmuştu. Türkiye’nin de aralarında bulunduğu birçok ülke ise ateşkes ve garantörlük mekanizması çağrısı yapıyor.
Filistin-İsrail Çatışmasının Kronolojisi
| Yıl / Dönem | Olay | Sonuç / Etki |
|---|---|---|
| 1897 | I. Siyonist Kongresi | Yahudiler için Filistin’de devlet kurma fikri gündeme geldi. |
| 1917 | Balfour Deklarasyonu | İngiltere, Filistin’de “Yahudi yurdu” kurulmasını destekledi. |
| 1947 | BM Taksim Planı | Filistin toprakları Yahudi ve Arap devletleri olarak bölündü. |
| 1948 | İsrail’in Kuruluşu & 1. Arap-İsrail Savaşı | İsrail bağımsızlığını ilan etti, ~957 bin Filistinli göç etmek zorunda kaldı (Nakba). |
| 1956 | Süveyş Krizi | İsrail, İngiltere ve Fransa ile birlikte Mısır’a saldırdı. |
| 1967 | 6 Gün Savaşı | İsrail; Batı Şeria, Gazze, Golan Tepeleri ve Doğu Kudüs’ü işgal etti. |
| 1973 | Yom Kippur Savaşı | Mısır ve Suriye’nin saldırısıyla başlayan savaş, İsrail’in üstünlüğüyle bitti. |
| 1987-1993 | 1. İntifada | Filistin halkı kitlesel ayaklanma başlattı. 1993’te Oslo Anlaşması imzalandı. |
| 1993 | Oslo Anlaşması | Filistin Özerk Yönetimi kuruldu, barış süreci başladı ancak kalıcı çözüm olmadı. |
| 2000-2005 | 2. İntifada | Şiddetli çatışmalar yaşandı, binlerce kişi öldü. |
| 2006-2007 | Hamas’ın Gazze’de iktidarı | Hamas seçimleri kazandı, Gazze ablukaya alındı. |
| 2008 | Dökme Kurşun Operasyonu | İsrail saldırılarında 1.400’den fazla Filistinli öldü. |
| 2012 | Filistin BM’de gözlemci devlet oldu | Uluslararası alanda önemli bir diplomatik kazanım. |
| 2014 | Gazze Savaşı | İsrail saldırılarında binlerce sivil hayatını kaybetti. |
| 2023, 7 Ekim | Hamas saldırıları | 1.200 İsrailli öldü, 5 binden fazlası yaralandı. İsrail büyük çaplı saldırılar başlattı. |
| 2023-2025 | Gazze Savaşı | 25 binden fazla Filistinli hayatını kaybetti, 2 milyon kişi yerinden edildi. |
| 2025 | Küresel Sumud Filosu olayı | İsrail donanması, Gazze’ye insani yardım götüren gemilere müdahale etti. |
