Her yıl 10 Şubat’ta kutlanan Dünya Epilepsi Günü, epilepsi hastalığına karşı toplumsal farkındalık oluşturmak amacıyla çeşitli etkinliklerle gündeme geliyor. Epilepsi, halk arasında "sara hastalığı" olarak bilinen, beyin fonksiyonlarının geçici olarak bozulmasına neden olan bir nörolojik rahatsızlık olarak tanımlanıyor. Dünya nüfusunun yaklaşık %1'ini etkileyen epilepsi, cinsiyet veya coğrafi farklılık gözetmeden herkeste görülebiliyor.
Epilepsi Nedir?
Epilepsi, beyin hücrelerinde geçici anormal elektriksel boşalmalar sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu elektriksel düzensizlik, bilinç kaybı, bayılma, kasılmalar, dişlerde kilitlenme, ağızda köpürme ve idrar kaçırma gibi çeşitli nöbetlere yol açabilir. Genellikle kısa süreli ve geçici bir durum olsa da, nöbetlerin şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Hastaların çoğunda diğer beyin fonksiyonları sağlıklı olmakla birlikte, nöbetler herhangi bir yaşta başlayabilir ve özellikle gençlerle yaşlılar arasında daha sık görülmektedir.
Epilepsinin Türleri ve Nedenleri
Epilepsinin 100'ün üzerinde türü bulunmaktadır ve bu çeşitlilik nedeniyle nöbetlerin tanınması her zaman kolay değildir. Açlık, stres, uykusuzluk, alkol, kahve gibi faktörler epilepsiye yatkın kişilerin nöbet geçirme olasılığını artırabilir. Ayrıca, parlak ışıklar gibi uyaranlar, ışığa duyarlı epilepsisi olan kişilerde nöbetlere yol açabilir.
Epilepsi Teşhisi ve Tanı Yöntemleri
Epilepsi teşhisi, nöbet esnasında görülen semptomlara dayalı olarak konulmaktadır. Bunun yanı sıra, EEG (elektroensefalografi) testi, epilepsinin kaynağını belirlemek için sıklıkla kullanılır. Nedenin araştırılması için ise MR (manyetik rezonans) tetkikleri de önemli bir rol oynamaktadır.
Nöbet Anında Ne Yapılmalı?
Epilepsi nöbetleri çoğunlukla birkaç dakika içinde kendiliğinden sona erer. Ancak nöbet geçiren kişiye yardımcı olmak için dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır. Kişi sert olmayan düz bir zemine yatırılmalı, solunum yolunun açık kalması sağlanmalıdır. Ağızda köpürme veya kusma durumu varsa, temizlenmesi gerekmektedir. Ayrıca başın sert bir yere çarpmasını engellemek çok önemlidir. Nöbet 2-3 dakikadan uzun sürerse, 112 acil servisi aranarak hastanın en yakın sağlık merkezine sevk edilmesi sağlanmalıdır.
Halk arasında, nöbet sırasında kasılmayı engellemek amacıyla kişinin sıkıca tutulması, yüzüne su veya kolonya dökülmesi gibi yanlış uygulamalar yapılmaktadır. Bu tür müdahaleler, hastaya zarar verebilir ve çok daha tehlikeli sonuçlara yol açabilir. Ayrıca, hastaya yemek veya içecek verilmesi kesinlikle önerilmemektedir. Bu tür girişimler, akciğerlere kaçmasına ve hatta ölümüne neden olabilir.
