AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray’da bir araya geldi. Görüşme öncesi basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Trump, “Toplantı iyi geçerse CAATSA yaptırımlarını her an kaldırabiliriz” ifadelerini kullandı. Bu açıklamanın ardından gözler yeniden CAATSA yaptırımlarına çevrildi.
CAATSA nedir?
CAATSA, İngilizce açılımıyla Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act yani “Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Yasası” anlamına geliyor.
ABD tarafından 2 Ağustos 2017’de yürürlüğe giren yasa, Washington’un ulusal güvenliğine tehdit olarak gördüğü İran, Rusya ve Kuzey Kore’ye karşı ekonomik ve siyasi yaptırımlar içeriyor.
CAATSA’nın 231. maddesi, Rusya’nın savunma ve istihbarat sektörleriyle “önemli düzeyde alışveriş yapan” kişi ve kurumlara yaptırım uygulanmasını öngörüyor. Türkiye de Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alımı nedeniyle bu madde kapsamında yaptırıma tabi tutuldu.
Türkiye’ye uygulanan yaptırımlar
Türkiye, S-400 alımı sonrası F-35 savaş uçağı programından çıkarıldı. Ayrıca Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ve bazı üst düzey yetkililer ABD yaptırımları kapsamına alındı.
Yaptırım listesinde şu isimler yer aldı:
Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB)
SSB Başkanı İsmail Demir
SSB Başkan Yardımcısı Faruk Yiğit
Hava Savunma ve Uzay Daire Başkanı Serhat Gençoğlu
Hava Savunma ve Uzay Daire Başkanlığı Grup Müdürü Mustafa Alper Deniz
Bu kapsamda SSB’nin ABD’den ekipman ve teknoloji ihracat lisansı alması engellendi, uluslararası finans kuruluşlarından kredi sağlanması durduruldu ve ilgili kişilere ABD’ye giriş yasağı getirildi.
CAATSA yaptırımlarının içeriği
Yasanın 235. maddesine göre ABD Başkanı, belirlenen 12 yaptırım kaleminden en az 5’ini seçmek zorunda. Bu yaptırımlar arasında şunlar yer alıyor:
İhracat ve ithalat bankası desteğinin kesilmesi
Mal ve teknoloji ihracatı ruhsatı verilmemesi
ABD mali kuruluşlarından kredi sağlanmaması
Uluslararası finans kuruluşlarından kredi verilmemesi
ABD Merkez Bankası ile doğrudan işlem yapılmaması
ABD ile ihale ya da sözleşme yapılmaması
Döviz işlemlerinin yasaklanması
Bankalar arasında ödeme ve kredi transferlerinin durdurulması
ABD’de gayrimenkul ediniminin yasaklanması
ABD’li kişi ve kurumların yaptırım kapsamındaki kişi/kurumlarla sermaye veya borç ilişkisine girmesinin yasaklanması
ABD’ye giriş yasağı
Benzer konumdaki üst düzey yetkililere yaptırımların genişletilmesi
Geçmişten bugüne süreç
ABD, Türkiye’nin S-400 alımı nedeniyle CAATSA yaptırımlarını 2020 yılının Aralık ayında uygulamaya koydu. O dönemin ABD Başkanı Donald Trump, yaptırımların uygulanmasını ilk etapta ertelemiş ancak seçim sürecinde artan baskılar nedeniyle kararı imzalamak zorunda kalmıştı.
Bugün hâlâ yürürlükte olan yaptırımların, Erdoğan-Trump görüşmesinin seyrine göre yeniden gündeme alınabileceği ifade ediliyor.
