Papa’nın İznik Ziyareti Talebi Ne Zaman Oldu?
Atatürk Neden İzin Vermedi?
1) Türkiye’nin yeni-laik devlet kimliğini koruma politikası
Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye, laiklik ilkesini kesin biçimde yerleştirmeye çalışıyordu.
Atatürk, yabancı devletlerin dini figürleri üzerinden Türkiye’de sembolik anlamlar yaratabileceği girişimlere mesafeli duruyordu.
Papa’nın ziyareti;
İznik’in Hristiyanlık için taşıdığı yüksek sembolik anlam,
Ziyaretin uluslararası arenada “Türkiye’nin Hristiyan dünyasına özel jest yaptığı” şeklinde yorumlanma riski nedeniyle
laiklik ilkesine aykırı bir algı oluşturabilir düşüncesiyle uygun bulunmadı.
2) Lozan sonrası denge siyaseti
Lozan Antlaşması sonrasında Türkiye, özellikle azınlıklar, patrikhane ve dinî otorite ilişkileri konusunda çok hassas bir politika izliyordu.
Papa’nın İznik ziyareti, o dönem Balkanlar ve Ortadoğu’da devam eden hassas dengeler içinde:
Fener Rum Patrikhanesi’nin uluslararası statüsü,
Ortodoks–Katolik rekabeti,
Türkiye’nin yeni egemenlik düzeni
açısından diplomatik sorunlara yol açma potansiyeli taşıyordu.
3) Dış politikada “eşit mesafe” prensibi
Atatürk, Türkiye’nin hiçbir din veya mezhebin uluslararası politik hamleleri içinde “taraf gibi görünmesini” istemiyordu.
Papa’nın böyle sembolik bir ziyareti, Türkiye’nin Batı dünyası ile “dini diplomasi” üzerinden yakınlaştığı izlenimi doğurabilirdi. Bu nedenle ziyaret diplomatik olarak uygun görülmedi.
4) İç politikada olası tepkiler
1930’lu yıllarda:
Halifeliğin kaldırılması,
Şeriye ve Evkaf Vekâleti’nin kapatılması,
Laik hukuk sistemine geçiş gibi reformlar henüz yeniydi.
Devlet, iç kamuoyunda dini otoritelerin görünürlüğünü artıracak bir etkinliği riskli görüyordu. Bu da kararın bir diğer gerekçesi olarak kabul edilir.
Atatürk’ün Papa’nın İznik ziyaretine izin vermemesi;
laiklik, egemenlik, diplomatik denge ve ulus-devlet inşası ilkelerinin korunmasıyla doğrudan ilişkilidir.
Karar, Türkiye’nin yeni kimliğinin uluslararası düzeyde nasıl algılanacağına yönelik hassasiyet nedeniyle alınmıştır.
