AB yetkilileri, bu adımın Suriye’de siyasi geçiş sürecini desteklemek ve ülkenin yeniden inşasına katkı sağlamak amacı taşıdığını belirtirken, bazı analistler kararın rejime dolaylı bir destek anlamına gelebileceğini savunuyor.
Yaptırımlar Neden Kaldırıldı?
AB’nin Suriye’ye yönelik yaptırımları, 2011 yılında Esad yönetiminin Arap Baharı protestolarına karşı sert müdahaleleri sonrası yürürlüğe girmişti. Ancak geçen yıllar içinde, yaptırımların Suriye hükümeti kadar sivil halkı da etkilediği eleştirileri giderek arttı.
Son dönemde AB içinde, özellikle Suriye’de devam eden insani kriz, ülkenin ağır ekonomik çöküşü ve bölgedeki yeni jeopolitik dengeler nedeniyle yaptırımların gözden geçirilmesi gerektiği yönünde bir tartışma sürüyordu. Birleşmiş Milletler ve uluslararası yardım kuruluşları da yaptırımların insani yardım erişimini zorlaştırdığını savunuyordu.
AB’nin bu kararı almasının ardındaki diğer önemli faktörler şunlar:
✔ İnsani Yardım Gerekçesi: Suriye’de milyonlarca insanın temel gıda, ilaç ve enerjiye erişimde büyük zorluklar yaşaması, yaptırımların kaldırılması için en önemli motivasyonlardan biri oldu.
✔ Bölgesel Dengeler: Rusya ve Çin’in Suriye ile ekonomik ve siyasi ilişkilerini güçlendirmesi, AB’yi bölgedeki nüfuzunu kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı.
✔ Mülteci Sorunu: Avrupa’ya yönelen Suriye mülteci akınının durdurulması için Suriye’de ekonomik istikrarın sağlanması gerektiği görüşü AB içindeki bazı çevrelerde güç kazandı.
✔ Petrol ve Doğal Gaz Faktörü: Ortadoğu’daki enerji kaynaklarına erişim konusundaki yeni stratejiler, Avrupa’nın Suriye ile ekonomik ilişkilerini yeniden gözden geçirmesine neden oldu.
Hangi Sektörlerde Yaptırımlar Kaldırıldı?
AB’nin aldığı karar, Suriye’ye yönelik bazı ekonomik sektörlerdeki kısıtlamaların kaldırılmasını öngörüyor:
Enerji: Suriye’nin petrol ve doğalgaz sektörüne yönelik yatırımlar yeniden başlayabilecek. Daha önce Avrupa şirketlerinin Suriye'den petrol satın alması yasaktı, ancak bu durum değişiyor.
Bankacılık: Beş büyük Suriye bankasının AB'deki varlıkları üzerindeki dondurma kararları kaldırıldı. Bu, Suriye'nin küresel finans sistemine yeniden entegre olması için büyük bir adım.
Ulaştırma: Suriye'nin havacılık, deniz taşımacılığı ve lojistik alanındaki kısıtlamalar hafifletildi. Bu sayede uluslararası ticaretin kolaylaştırılması amaçlanıyor.
AB, ayrıca insani yardımların ulaştırılması konusunda tüm engelleri kaldırma sözü verdi ve Suriye’ye yapılacak gıda ve tıbbi yardımlar için gümrük prosedürlerinin hızlandırılacağını duyurdu.
Tepkiler: Destekleyenler ve Karşı Çıkanlar
📌 AB yetkilileri, bu adımın Suriye halkına doğrudan ekonomik fayda sağlayacağını savunuyor. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, yaptığı açıklamada, "Bu karar, Suriye halkına yönelik insani yardımın artırılmasını, ekonomik toparlanmayı ve istikrarı hedefliyor. Esad rejimine yönelik genel politikamızda değişiklik yok." ifadelerini kullandı.
📌 Ancak, ABD ve bazı AB ülkeleri karara tepki gösterdi. Washington yönetimi, yaptırımların kaldırılmasının Esad rejimini dolaylı olarak güçlendirebileceğini ve Suriye’deki insan hakları ihlallerinin hala devam ettiğini savunuyor. ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, Avrupa’nın bu adımını "erken ve riskli" olarak değerlendirdi.
📌 Suriye muhalefeti ve insan hakları örgütleri ise yaptırımların kaldırılmasını eleştirdi. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, bu kararın rejimin elini güçlendireceğini ve yolsuzluğun artmasına yol açabileceğini belirtti.
📌 Rusya ve Çin ise karardan memnun. Moskova yönetimi, uzun zamandır Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması gerektiğini savunuyordu. Çin de Suriye ile ekonomik ilişkilerini güçlendirmek için yeni yatırımlara hazırlandığını duyurdu.
Peki, Bundan Sonra Ne Olacak?
🔹 Suriye ekonomisi, AB’nin bu adımından kısa vadede faydalanabilir. Avrupa’dan gelecek yeni yatırımlar, ülkenin yeniden inşasına ve temel altyapı projelerinin hayata geçirilmesine katkı sağlayabilir.
🔹 Esad rejimi için diplomatik bir zafer mi? Her ne kadar AB yetkilileri rejimi desteklemediklerini söylese de, yaptırımların kaldırılması Esad yönetiminin uluslararası alanda meşruiyet kazandığı algısını yaratabilir.
🔹 ABD-AB ilişkilerinde yeni bir gerilim yaratabilir. Washington’un Esad rejimine karşı sert tutumu ile AB’nin ekonomik normalleşme çabaları arasında bir çatışma doğabilir.
🔹 Suriyeliler için gerçek bir iyileşme olacak mı? Ekonomik yaptırımların kalkması, savaşın yaralarını sarmak için önemli bir adım olabilir. Ancak, eğer yönetim tarafında reformlar gerçekleşmezse, Avrupa’nın bu adımı Suriye halkına beklenen faydayı sağlamayabilir.
