Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin 2024 yılına ait kesin hesap raporu, Belediye Meclisi’nde yapılan görüşmelerde yoğun eleştirilere sahne oldu. Mihalgazi Belediye Başkanı Zeynep Güneş Akgün, raporun yasal zorunlulukları şeklen yerine getirse de içerik yönünden ciddi eksikler barındırdığını ifade etti.
Akgün, özellikle mali yönetim, bütçe disiplinine uyum, şeffaflık ve kamu kaynaklarının etkin kullanımı konularında Belediye'yi hedef aldı. “Kesin hesap şeklen tamam, ama içerik yönünden halkı aydınlatmıyor,” diyen Akgün, konuşmasında rakamlar üzerinden tek tek örnekler verdi.
“Kesin hesap okunmuyor, anlaşılmıyor”
Konuşmasına, 2024 yılı giderlerinin yaklaşık 6 milyar 918 milyon TL, gelirlerinin ise 7 milyar 88 milyon TL olduğunu hatırlatarak başlayan Akgün, bu tutarların bütçe hedeflerine göre ne kadar başarı sağladığını göstermediğini belirtti.
“Rapor teknik olarak tamamlanmış, ancak gerçekleşme oranları, yıl içi sapmalar ve performans analizleri yok. Bu haliyle vatandaş neyi, neden yaptığınızı anlayamıyor.”
Akgün, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nu hatırlatarak, kamu yönetiminde hesap verebilirliğin, sadece rakam sunmakla değil, bu rakamların arkasındaki anlamın açıklanmasıyla sağlanabileceğini vurguladı.
“Yatırım var ama gerekçesi yok”
Akgün, Büyükşehir’in sermaye harcamalarını da sert sözlerle eleştirdi. Yol yapım giderlerinin yaklaşık 391 milyon TL, sosyal tesis yatırımlarının ise 6,5 milyon TL olduğunu belirtti. Ancak bu yatırımların gerekçeleri, toplum yararına etkileri ve stratejik plana uyumu konusunda herhangi bir açıklama yapılmadığını söyledi:
“Yüksek harcamalar yapıyorsunuz, ama hangi sorun çözüldü, ne fayda sağlandı bilinmiyor. ‘Yaptık, geçtik’ demek, kamu yönetimi değildir.”
“Sosyal yardımlar seçim yılında yüzde 840 arttı”
Başkan Akgün’ün dikkat çektiği bir diğer konu ise sosyal yardımlar oldu. 2023 yılında 27 milyon TL olan sosyal yardım harcamalarının 2024 yılında 260 milyon TL’ye çıktığını ifade etti.
“Seçim yılında bu artış çok dikkat çekici. Ama bu paranın kimlere, hangi kritere göre verildiği belli değil. Meclis kararı olmadan yapılan yardımlar, denetim dışı kalıyor.”
Bu konunun sadece etik değil, aynı zamanda yasal bir sorun olduğunu vurgulayan Akgün, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14. maddesini anımsatarak, sosyal yardımların mutlaka meclis onayıyla yapılması gerektiğini söyledi.
“Ödenekler aşıldı, bütçe disiplini bozuldu”
2024 yılı içinde bazı hizmet alımları, bakım ve personel giderlerinin bütçede ayrılan ödenekleri aştığını da belirten Akgün, bu durumun meclis tarafından onaylanmış sınırların dışına çıkmak anlamına geldiğini söyledi. Bu durumun belediyenin mali disiplininden uzaklaştığını gösterdiğini belirtti.
“Araç kiralama giderleri bütçenin yüzde 10’una yakın”
Akgün’ün en sert eleştirilerinden biri ise araç ve iş makinesi kiralamalarıyla ilgili oldu. 2024 yılı içinde sadece taşıt kiralama için 251 milyon TL, iş makineleri için ise 180 milyon TL harcandığını ifade eden Akgün, bu toplamın 431 milyon TL olduğunu vurguladı:
“Araç kiralamaya 431 milyon TL ayırmışsınız. Araç satın alımına ise yalnızca 1,5 milyon TL harcamışsınız. Bu durum, Sayıştay raporlarının dahi önerdiği maliyet etkinliği ilkelerine aykırıdır.”
Akgün’e göre bu durum, belediye bütçesinin yaklaşık yüzde 10’unun taşıt kiralamaya gitmesi anlamına geliyor. Bu da kamu kaynaklarının uzun vadeli ve kalıcı çözümler yerine geçici yöntemlerle harcandığını gösteriyor.
“Borçlar ve yatırımlar ilişkilendirilmeli”
Borçlanma konusunda da değerlendirmelerde bulunan Akgün, alınan kredilerin hangi yatırımlara hizmet ettiğiyle ilgili net bir bağ kurulmadığını belirtti:
“Kredi kullanıyorsunuz, ama bu kredilerin yatırım hedefleriyle ilişkisi belirsiz. Böyle olunca, borçlanma amaç dışı kullanıma ve kaynak israfına dönüşebilir.”
“Biz onay veriyoruz ama kerhen”
Zeynep Güneş Akgün, konuşmasının sonunda Büyükşehir Belediyesi'nin mali yönetiminin ciddi şekilde gözden geçirilmesi gerektiğini belirtti. Belediyenin bu haliyle kamuoyuna yeterli açıklama yapmadığını ve hesap verilebilirlik ilkesinin tam anlamıyla uygulanmadığını söyledi.
“Biz kesin hesaba kerhen de olsa ‘evet’ diyoruz. Çünkü rapor teknik olarak tam görünüyor. Ama içerik olarak açıklamaların eksikliği, stratejik planla bağın kopukluğu ve şeffaflık sorunları çok net.”
Sonuç ve mesaj: Güven, rakamdan çok anlamda gizlidir
Akgün, kamu yönetiminde güvenin, yalnızca rakamların değil, bu rakamların arkasındaki kararların ve etkilerin toplumla şeffaf şekilde paylaşılmasıyla oluşacağını vurguladı:
“Belediye başkanları olarak en büyük sorumluluğumuz, halkın bize emanet ettiği paranın ne şekilde kullanıldığını dürüstçe anlatmaktır. Saydamlık ve denetlenebilirlik bir seçenek değil, zorunluluktur.”
