Yaz aylarının gelmesiyle birlikte kene kaynaklı hastalıklarda artış yaşanırken, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Eskişehir Şube Başkanı Selma Güder, konuyla ilgili kapsamlı bir açıklama yaptı. Kenelerin yaşam döngüsünden insan sağlığına etkilerine kadar birçok konuda bilgi veren Güder, özellikle kırsal ve yeşil alanlarda dikkatli olunması gerektiğini vurguladı.
Kenelerin, konakçısının dışında yaşayarak beslenen kan emici ektoparazitler olduğunu belirten Güder, dört evreli bir yaşam döngüsüne sahip olduklarını ifade etti. Yumurtadan çıkan kenelerin sırasıyla larva, nimf ve erişkin aşamalardan geçtiğini söyleyen Güder, bu canlıların yürüyerek hareket ettiğini, zıplama ya da uçma özelliklerinin bulunmadığını özellikle vurguladı.
Kenelerin Türkiye’de en sık 600 metrenin üzerindeki rakımlarda, %60–80 nem oranına sahip bölgelerde görüldüğünü belirten Güder, en yaygın oldukları alanları “İç Anadolu’nun kuzeyi, Karadeniz Bölgesi’nin güneyi ve Doğu Anadolu’nun kuzeyi” olarak sıraladı. Türkiye’de ilk kene vakasının 2002 yılında Tokat’ta tespit edildiğini hatırlatan Güder, Tokat Üniversitesi’nin bu konuda bilimsel çalışmalar yürüttüğünü ve şu ana kadar Türkiye’de 56 farklı kene türü belirlendiğini söyledi.
Kenelerin gözleri olmadığını ve çevreyi tamamen duyularıyla algıladıklarını aktaran Güder, vantuz benzeri uzuvlarıyla konakçıya tutunarak kan emdiklerini ve bu süreçte fark edilmeden uzun süre vücutta kalabildiklerini belirtti. “Eğer fark edilmezlerse, kan emdikçe karın bölgeleri şişer ve daha sonra kendilerini toprağa bırakırlar. Özellikle nemli, çamurlu ve hayvan dışkısının bulunduğu alanları tercih ederler. Ayrıca ağaçlara da tırmanabilirler” dedi.
Kenelerin suya dayanıklı olduklarını da belirten Güder, “24 saat içinde 1 ila 15 kez nefes alabiliyorlar, suda da hayatta kalabiliyorlar” ifadelerini kullandı.
Eskişehir özelinde de riskin yüksek olduğunu belirten Güder, “Sahipsiz ve serbest dolaşan köpekler başta olmak üzere özellikle park ve bahçelerde dolaşan hayvanlar kene açısından büyük risk altında. Bu hayvanlara iç ve dış parazit aşılarının yapılması son derece önemli” dedi.
Haziran, temmuz ve ağustos aylarında kene kaynaklı hastalıkların çoğaldığına dikkat çeken Güder, başta Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ve Lyme hastalığı olmak üzere bulaşıcı hastalıklara karşı hem bireysel hem kurumsal tedbirlerin artırılması gerektiğini ifade etti.
Güder, belediyelerin park ve bahçelerde düzenli ot biçme ve drenaj çalışmaları yaptığını ancak bireysel sorumlulukların da büyük önem taşıdığını söyledi. Özellikle açık alanlarda çalışanlar, tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar ile piknik yapan vatandaşlara açık renkli giysiler tercih etmeleri, pantolon paçaları ile çorap arasının kapalı olmasına dikkat etmeleri gerektiğini belirtti.
Kene ısırığıyla karşılaşılması halinde yapılması gerekenlere de değinen Güder, vatandaşları ciddi şekilde uyardı:
“Bir kişi vücudunda kene fark ettiyse, kesinlikle kendisi çıkarmaya çalışmamalı. Alkol, kolonya, sirke, sabun ya da herhangi bir kimyasal madde uygulanmamalı. Çünkü kenenin vantuzlarıyla tutunduğu bölgede kafa kısmı içeride kalırsa, zehir direkt kana karışabilir. Bu da çok ciddi sağlık sorunlarına yol açar. İlk 12–24 saat kritik süredir. Bu süre içinde en yakın sağlık kuruluşuna gidilmelidir.”
Güder, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın doğaya keklik ve sülün salımıyla ilgili çalışmalarını da hatırlattı. Bu kuşların, kenenin larva ve nimf evresini doğal yoldan tükettiğini belirten Güder, “Bu hayvanlar doğal mücadelede çok kıymetli. Bu nedenle bakanlık, salındıkları bölgelerde üç yıl boyunca avlanmalarını yasaklamış durumda” dedi.
Son olarak hayvan barınaklarında ve ahırlarda sağım ve kesim zamanları dikkate alınarak hayvanlara yönelik dış parazit aşılarının mutlaka yapılması gerektiğini belirten Güder, kamu spotları ve görünür alanlara asılacak uyarı afişlerinin yaygınlaştırılmasının da önemli olduğunu vurguladı.
